గ్రంథాలయ, సమాచారం శాస్త్రం (ఎల్ఐఎస్)లో సంప్రదాయ గ్రంథాలయ నిర్వహణకు మాత్రమే పరిమితం కాదు. ఇది సమాచార సాంకేతికత, డేటా సైన్స్, కమ్యూనికేషన్, నిర్వహణ వంటి అనేక రంగాలను కలిగి ఉంది. నేడు, జ్ఞాన ఆధారిత సమాజంలో ఎల్ఐఎస్ విద్య అంతరశాఖా (ఇంటర్‌డిసిప్లినరీ అప్రోచ్) విధానం పాటించక తప్పదు. ఇది విద్యార్థులకు విభిన్న రంగాలపై అవగాహనను అందించి, ఆధునిక యుగంలోని సవాళ్లను ఎదుర్కొనే సామర్థ్యాన్ని పెంచుతుంది.

గ్రంథాలయ శాస్త్ర పరిధిని విస్తరించడం:
———–
ఆధునిక ఎల్ఐఎస్ పఠ్యక్రమం ‘గ్రంథాలయ నిర్వహణ’, ‘పుస్తక క్యాటలాగింగ్’ లాంటి సాంప్రదాయ పద్ధతులకు మాత్రమే పరిమితం కాకూడదు. ‘డిజిటల్’ గ్రంథాలయాలు, ‘కృత్రిమ మేధస్సు’, ‘బిగ్ డేటా’, వినియోగదారుని కేంద్రంగా అందిస్తున్న సమాచార సేవలు పెరుగుతున్న నేపథ్యంలో ఎల్ఐఎస్ విద్యార్థులు విభిన్న రంగాలపై అవగాహన కలిగి ఉండాలి.

ఉదాహరణకు, కంప్యూటర్ సైన్స్‌ను ఎల్ఐఎస్ లో అనుసంధానం చేయడం ద్వారా ‘డిజిటల్ డేటాబేస్‌లు’, ‘క్లౌడ్ కంప్యూటింగ్’, ‘సైబర్‌ సెక్యూరిటీ’ వంటి కీలకమైన అంశాలను అర్థం చేసుకోవచ్చు. అదే విధంగా, ‘మానసిక శాస్త్రం’ మరియు ‘ప్రవర్తనా శాస్త్రాల ‘పరిజ్ఞానం, వినియోగదారుల సమాచార అవసరాలను గుర్తించేందుకు, మెరుగైన వెతకగలిగే (సెర్చ్) వ్యవస్థలను అభివృద్ధి చేయడానికి ఉపయోగపడుతుంది.

సిద్ధాంతానికి, ఆచరణకు మధ్య ఖాళీని పూడ్చడం:
——–
ఎల్ఐఎస్ నిపుణులు విద్యా సంస్థల నుండి కార్పొరేట్ పరిశోధనా కేంద్రాల వరకు వివిధ వాతావరణాల్లో పని చేయాల్సి ఉంటుంది. అంతర్ శాఖా దృష్టికోణంతో పఠ్యక్రమాన్ని రూపొందించడం ద్వారా సిద్ధాంతాలను(థియరీని) యథార్థ ప్రపంచ సమస్యలకు అన్వయించగల(ఆచరణలో పెట్టగల) సామర్థ్యం పెరుగుతుంది.

ఉదాహరణకు, ఎల్ఐఎస్ లో ‘నిర్వహణా’ (మేనేజ్‌మెంట్) విద్యను చేర్చడం ద్వారా లీడర్‌షిప్ నైపుణ్యాలు, వనరుల నిర్వహణ, వ్యయ నియంత్రణ, వ్యూహాత్మక ప్రణాళిక (స్ట్రాటజిక్ ప్లానింగ్) నేర్చుకునే అవకాశం ఉంటుంది. అలాగే, న్యాయశాస్త్రాన్ని ఎల్ఐఎస్ లో భాగంగా చేర్చడం ద్వారా కాపీరైట్, డేటా ప్రొటెక్షన్ చట్టాలు, సమాచార నైతికత (ఎథిక్స్) వంటి అంశాలను అర్థం చేసుకోవచ్చు.

పరిశోధనకు, ఆవిష్కరణలకు ఊతమివ్వడం:
———–
అంతరశాఖా దృష్టికోణం ఎల్ఐఎస్ పరిశోధకులు మరియు విద్యార్థులను కొత్త ఆవిష్కరణల దిశగా నడిపిస్తుంది. ఎల్ఐఎస్ లో ‘కృత్రిమ మేధస్సు’ ,(ఆర్టిఫీషియల్ ఇంటిలిజెన్స్) డేటా సైన్స్ అనుసంధానంతో ఆటోమేటెడ్ క్యాటలాగింగ్, అధునాతన వెతుకు వ్యవస్థలు(సెర్చ్ ఇంజెన్ లు) , (ఆర్టిఫీషియల్ ఇంటిలిజెన్స్ సేవలు) సమాచార సిఫారసు వ్యవస్థలు అభివృద్ధి చేశారు.

మరోవైపు, ఎల్ఐఎస్ ను వైద్య రంగంతో కూడా అనుసంధానించడం ద్వారా ఆరోగ్య సమాచార వ్యవస్థలు అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి, ఇది వైద్య నిపుణులకు ఎంతో ఉపయోగకరంగా మారింది. అంతేగాక, ఎల్ఐఎస్ విద్యార్థులు డేటా విశ్లేషకులు (డేటా అనలిస్ట్), డిజిటల్ ఆర్కైవిస్టులు, జ్ఞాన నిర్వహకులు (నాలెడ్జ్ మేనేజర్స్) లాంటి విభిన్న రంగాల్లో ఉద్యోగ అవకాశాలు పొందేలా తయారవుతారు.

డిజిటల్ యుగ సవాళ్లను ఎదుర్కొనడం:
———
నేటి డిజిటల్ యుగంలో సమాచార పరిమాణం విపరీతంగా పెరిగింది. అందులో అవసరమైన, నమ్మదగిన సమాచారాన్ని గుర్తించడం ఎల్ఐఎస్ నిపుణుల ప్రధాన బాధ్యతగా మారింది. తప్పుడు వార్తలు (ఫేక్ న్యూస్ ), డిజిటల్ భద్రత సమస్యలు (సైబర్ థ్రెఫ్ట్స్ ) ఎల్ఐఎస్ రంగానికి ప్రధాన సవాళ్లుగా మారాయి.

ఈ సమస్యలను అధిగమించేందుకు ఎల్ఐఎస్ విద్యలో జర్నలిజం, డిజిటల్ నైతికత (డిజిటల్ ఎథిక్స్), సైబర్‌సెక్యూరిటీ వంటి అంశాలను చేర్చడం అవసరం. ఉదాహరణకు, మీడియా స్టడీస్‌ను ఎల్ఐఎస్ లో భాగంగా కలిపితే, ఫ్యాక్ట్-చెకింగ్ నైపుణ్యాలు కూడా పెరుగుతాయి. అలాగే, సైబర్‌ సెక్యూరిటీ పై అవగాహన పెరగడం ద్వారా డిజిటల్ ఆర్కైవ్స్, వినియోగదారుల డేటాను రక్షించగల సామర్థ్యం ఎల్ఐఎస్ నిపుణులకు కలుగుతుంది.

గ్లోబల్ ప్రాముఖ్యత- భవిష్యత్తు అవకాశాలు.
——–
ప్రపంచం పూర్తిగా డిజిటలైజ్ అవుతున్న ప్రస్తుత పరిస్థితిలో, అంతరశాఖా ఎల్ఐఎస్ నిపుణుల అవసరం రోజురోజుకూ పెరుగుతోంది. ఎల్ఐఎస్ పఠ్యక్రమాన్ని ఆధునిక అవసరాలకు అనుగుణంగా మార్చుకోవడం ఎంతో అవసరం. ఇప్పటికే అనేక దేశాలు ఎల్ఐఎస్ విద్యను అంతరశాఖా విధానంతో అమలు చేస్తూ, విద్యార్థులను ప్రైవేట్, ప్రభుత్వ రంగాల్లో విస్తృతంగా పనిచేయగల నిపుణులుగా తీర్చిదిద్దుతున్నాయి.

ఎల్ఐఎస్ విద్యను మరింత సమర్థవంతంగా మార్చాలంటే, కృత్రిమ మేధస్సు, డిజిటల్ హ్యూమానిటీస్, నాలెడ్జ్ మేనేజ్‌మెంట్ వంటి అంశాలను అనుసంధానించాలి. తద్వారా ఎల్ఐఎస్ నిపుణులు జ్ఞానాన్ని కేవలం భద్రపరిచే వారిగా కాకుండా, డిజిటల్ సమాచార ప్రపంచానికి దోహదపడే వారిగా మారగలరు.

గ్రంథాలయ మరియు సమాచారం శాస్త్రానికి అంతరశాఖా విధానం ఎప్పుడూ ఉపయుక్తమైనది కాక, అవసరమైనదిగా మారింది. వివిధ రంగాల పరిజ్ఞానాన్ని ఎల్ఐఎస్ విద్యలో అనుసంధానించడం ద్వారా, ఎల్ఐఎస్ నిపుణులు ఆధునిక సమాచార యుగంలోని క్లిష్ట సమస్యలను ఎదుర్కొనేలా తీర్చిదిద్దబడతారు. ఎల్ఐఎస్ భవిష్యత్తు సంప్రదాయ పద్ధతులు, ఆధునిక సాంకేతికతల మధ్య సమతుల్యతను పాటించగల విధానాన్ని అవలంబించాల్సిన అవసరం ఉంది.

*డాక్టర్.రాధికా రాణి, అసిస్టెంట్ ప్రొఫెసర్, హెడ్,లైబ్రరీ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ సైన్స్, కాకతీయ యూనివర్సిటీ, వరంగల్.