అనగా యాబగి యేండ్ల లోకం తీరు ఊహిం చడంలో ముందున్నడని చ్పెక తప్పదు. పెదనాన్న అబ్దుల్‌ అజీజ్‌ మంచి మత్రకాతడతని వచెప్పు న్నడు. మనం జూస్తనే ఉన్నంగ ఊర్లె తుర్క దూదే కులోల్లు ఊదుపోగ తాయెతలు కడితె గాలి సోకి నా గత్తరోచ్చినా కోట్టుకపోతారని ఆదినించే ఎర్క యింది. గట్లనే అజీజ్‌ జీవితం గడిపిండు. పెద నాన్న పేరు నికు9 పెట్టాలని మనిండ్లనైనా వాళ్ల ఇండ్లల్లనైనా వస్తున్నది అదేనని జెప్పిండు నాజరు. కుటుంబం సేవలు, ఆత్మగౌరవాలు తేని వాళ్లు తాతముత్తాతలను మరిషి సంపద అహంకారం తోని జంగో, జపని, తెనినో, తిర్కాసో అని పేర్లు బెట్టుకుంటారు. అల్ల పెదనాయనది గటుంచి తాత ముత్తాతల్తో అయితే ఆది ఆనావాయితీ ఇక్క డ అంటరాని వాళ్ల దగ్గర జరింగింది. పుట్టి పెరిగింతర్వాత ప్రే9మల జోలికి పోతేదు గనుక సిల్లర సిత్ప రూబేను, రూసో అని కూడా జరుగు ుంది. వాళ్లు తిర్కాసు అయిన సంగతి అటుంచి ఆత్మాభిమనానికి మారుపేరయిన నాజరు జాతి కులమునుకోక తప్పదు. తండ్రి షేక్‌ మస్తానుకు వాళ్ల పెదనాయ్‌న పేరు నచ్చలేదతు. ఆయన ఆయుద్వేద వైద్యుడు భకూకతవైద్యుడు కూడా. మంత్రవేత్త కఅని పేరు. ఆయన నిష్టకపరుడు. కంచం, షెంబు మంచం సుట్టా ఎవరు తాకరిని ఎంతో నియమం కలవాడని నా ఉయ్యాల మంచా నికి తన పైంపంచే , షామ్యానా కట్టేవాడని, ఎవ ర్నీ తాకనిచ్చేడాడు కాదిని, మీ వఅన్న ఎంత గొప్ప వాడైనా మబబులులో పుట్టి పుబ్బలో పోయాలడు అర్ధాయుష్కుడని, పేరు వద్దని అన్నడట తాత. అప్పుడు తన మామలతోటి అన్నమాటలు షేక్‌ మస్తాన్‌వి కాకిలా కలకాలం దేనికి మామ! మగ బిడ్డగ గిట్టాడన్న పేరు తప్ప, పుత్రోత్సాహము తండ్రికి పుత్రుడు జన్నించినప్పుడే పుట్టదు.

ఇప్పుడు కొడుకు పుడ్తె కోటి కొబ్బరికాయలు జంతుబలులు, తల నీలాలని గుళ్లుగోపురాలు కొం డలు వాగలు తిర్గుతుంవటారు. అది వాస్తవం కాదు. ఆడైన మొగైనా ఒక్కటే సచ్చిన్నాడు శం సు ట్టు ఆడబిడ్డలు కూసోని కేడుస్తారు. మొగబిడ్డయి దేముంది. మొద్దులెక్క కూసుంటడు. కాకపోతే మొగబిడ్డయితే మార్పుకనుగుణంగా మొదలు దె బ్బలు తప్పయని నాజరు తండ్రి మస్తాన్‌ కెరుక. కాబట్టే గసుమంటి ఇలువైన మాట జెప్పిండు. నాన్నకు సంబంధించిన బల్గం గారపాటివాళ్లు అత్తలు, మామలు, వాళ్ల వారసత్వం అబ్దుల్‌ అజీజని, అమ్మకు సంభందించిన బల్గం పెద నాన్నలు చిన్నాన్నలు అమ్మలు అక్కటు పోన్నెకలు ్లవాళ్లు నాజరు అని పిలుస్తూ వచ్చిన్రు. అదే నామ కరణమైంది. ఇంట్ల గుడ అమ్మ వరుసే నెగ్గింది. ఇందుల గుడ ముందే ఉన్నది నాజరు కుటుంబం.

అమ్మ పేరు బీబాబీ నాన్న షేక్‌ మస్తాన్‌ చెక్క బజనలలో నేర్పరి నౌబత్‌ మేళగాడు నాన్న అన్న షేక్‌ నాజరు పెద్ద షహనాయి విద్వాంసుడు ఆల్ల పెదనాన్నకు మొక్కుకుంటే కక్కుడేర్గుడు తక్కువైం దని నాజరని పేరొచ్చింది కదా.నేనే బ్రహ్మనురా’ అని ఇక్కడి నుంచి మొదలైంది. పాట నేర్చుకో వటం. ఆల్ల నాయన చెక్కబజనపరుడు కావట్టి అనుకరణజరిగింది.పాటలు నేర్చిండు గిది సత్తెం.

ఆల్ల అయ్య సొత్తు మస్తాన్‌ పెంపకమనుకుం దాం. ఖర్చు నయాలు కష్లసుఖాలు కళాకారుల కుటుంబాలకు తప్పని పరిస్థితి. అమ్మ కష్టాలు, అయ్య బాధలు పేదోళ్ల ఇండ్లల్ల ఎరిగినవాళ్లం. ఆ కతంత చెప్పుకుంటే నాజరు బాధలెక్కుంటది. సన్నాయి పంతులు ఆటగాళ్లు తోటోళ్లు ఊరిపె ద్దలు చలాకి పిల్లకు రాజులు రాజ్యాలు వంశాలు నిలబెడ్తరని అంటుటారు. నాజరు విషయంలో అ దే జరిగింది. మార్చి నెల నాటికి పండగలన్నీ ఉగాదికి ఊడ్చుకుపోతాయి. ఆంధ్రప్రదేశంల అట్ల నే తొల్త ప్రతి యేడు (మొహర్రం) పీర్ల పండుగ తోటి పండుగలు మొదలౌతాయి. పీర్లు అలావ గుండం ఈతతంగం తొమ్మిది రోజులు జరుగు తుంది. ఒకరోజు అలావా గుండం పీర్లు నిద్రపోత యి. మర్నాడు సంగతి యాదికుందో వయస్సు మీదబడి ముదిమతి తప్పో మరి సేకర్త మతిమరు పోగని అక్కడ ఆనవాయితోగని గిది కొంత తప్పని స్తుంది. వాళ్ల జాతి, కుటుంబం జాతీయ జానపద కళారూపాలైన వేషాలు పులి, ఎలుగుబంటి, గొర్ల కాపరి, ఎరుకల సింగి గిసుమంటియి మొదలు కొని అడుక్కొనే ఆనవాయితే జెప్పడం జరిగింది. ఆ మాట గనుక నాజరు అన్నా ముమ్మాటికి అది తప్పే అవుతుంది. పీర్ల పండుగ అంటే సబ్బండ జాతికి గొప్ప పండుగ. వాళ్లతో పాటు వెనకబడ్డ జాతంతాఆ రోజు వేషాలేసి ఆషకాలాడి అడుక్కో వడం. పగోడైనా పాలోడైనా కలుపుకుపోయే దినమిది. మర్దలు, బావలు, అక్క చెల్లెండ్లు కుడ్కల పేర్లు చిలకల పేర్ల దండలు పెయినిండా ఏసుకొని పేరుపేరున తల్సుకునే దినం. ఒకప్పుడు ప్రేమలు పంచుకొని ఇడముడిబడక పెండ్లిళ్లయిన ఆడపిల్ల లు పాత ప్రేమికుల్ని కల్సుకుని ఊర్లకొచ్చి పీర్లు  బాయిలబడే కాడికొచ్చి పీరీలు సచ్చిన  ఏడ్పులల్ల ఆ నాత్రి ఒకల్లమీద ఒకల్లుబడి ఊరి జనంతో బా టు గుండె బగల ఏడ్చి ప్రేమ రోజులు యాదికి దె చ్చుకునే దినం.

అడుక్కునేది హక్కుగా యేతర జాతులు ఏషా లేసి కొట్టి గుంజుకునే సందర్భం ప్రేమతోటి గీ విషయం ఇంకా వివరంగా చెప్తే బాగుండేది. నాజరు బడి నాటకాల నుంచి ఊరి గుడి అరు గుల దాకా వచ్చిండు. శ్రీమురుగుళ్ల సీతారామ య్యగారి శిష్యరికం విద్య నేర్పియ్యగలడుగని బువ్వెట్లా? గప్పుడు తిప్పలొచ్చింది. ‘గురువుగారు ప్లీడర్ల ఆఫీసర్ల పెద్ద వ్యాపారస్తుల ఇండ్లల్ల తనకు పలుకుబడి పరపతి ఉన్న పోటల్ల విచారించారు. నాకు వారాలు కుదుర్చాలని. పింజారోడికి వారా లా? ఏం బెట్టం? అన్నరు.’ ఇక్కడ సమజౌతుంది, కులం తక్కువోనికి ఈ విద్యొకటి, గదిగాక వారా లా? అని తరస్కరించడం జరుగుతుంది. కళ కళ కోసం కాదు. కళ కులం కోసం అన్నమాట తళుక్కు మనిపించాడు చెప్పకుండానే. నాన్న మస్తాన్‌ రావటం, కష్టసుఖాలు జెప్పటం కడుపుతీపి, బతి కుంటే బలుసాకన్నా దినొచ్చన్న సామెత. గురు వుకు దండం బెట్టి చేతులు గట్టుకొని బిక్కమొ ఖంతో నిబడ్డడు, అయ్యా కుంటలు, షెర్వులు నిండుతున్నయి. కాని మాపాపిష్టి పొట్ట నిండే రోజులు రాలేదెందుకు?ఒక కళాకారుని  తండ్రి ఆవేదన.ఈ చెర్వులు, కుంటలు నిండితేంది, పాడై పోతేంది చేతినిండ భూమిలేక బువ్వ కరువైన తీరును యాదికి తెస్తుంది. ఊర్లె అందరిండ్లు గొడ్డుబొయినయ్‌ . నాజరుకు బువ్వెయ్యలే. బోగ మోల్ల వీధి కడుపు నింపిన విషయం ముచ్చెటగా యాదికున్నది యాదికున్నట్లుగా చెప్పటం మంచి గున్నది. సీతారామయ్యగారి  శిష్యరికం ఒక వెత్తైతే మామ పరిచయం చేసిన తీరు ఓక ఎత్తైంది. అబ్బాయి నాజరు కబీరు, అజీజు, రఘురాముడు, హిమాయిశాస్త్రి మన వోళ్లంతా బాలరత్న సభ పిల్లలు బాల మహమ్మదీయ సభ పేరుతో తులా భారం కృష్ణలీల నాటకాలాడాలని నిన్ను తీసుకు రమ్మని చెప్పిన్రు.. ఈలలు వన్స్‌మోర్‌లు తళుక్కున మెరిశాయి. అసలునాటకం మొదలైంది. మొదటి గురువును వదిలితేగాని శిష్యుడు నైపున్యుడు కాలే డు కనుక అదే చేసి చూపించిండు నాజర్‌. నాట కాలడి భేష్‌ అనిపించుకుని పత్తి పాడులో బంగా రం మెడలిచ్చిన్రు. ఇక్కడ విషయం అర్ధంగా కుండా చేశిండు. నాజరుగారి మెడల బంగారం సరె, బాల మహమ్మదీయ సభ ఎందుకు రద్దు చేయబడింది. వివరించకుండానే దాటిండు. మా యనో మస్కనో కుట్టు మిషను కాడికోచ్చింది బతు కు. కలిర్తి మానకురా గువ్వల చెన్న అన్నట్లు అయి పాయె. గొప్ప కళాకారుడు తెర్లయిండా? కానే కాడు. నాన్న మస్తాన్‌ రావటం. ఏమిరా వెధవా? పాత పేలికలను మాషిక లేసుకొని నన్ను లక్షాది కారిని జేస్తావా? థూ…  మా నాన్న పేరు నీకు పెట్టానేంటిరా అన్న మాటలు గొప్ప కళాకారుడు కొడుకు పాత గుడ్డల్లా మెదులుతుంటే తండ్రి బాధ కళాకారుడై నాన్న పేరును తలసుకొని అన్న మాటలు ఏడ్పును కలిగిస్తె. ఏంటి నాజరు! మింగ మెతుకు లేదూ మీసాలకు సంపెంగ నూనె అనే మాటలు బీద తుర్క హుందాతనాన్ని కించపర్చడం గుండెల కలుక్కుమంటుంది.

నెత్తిల ఇత్తులు బడంగనే పెండ్లాన్ని సంకల ఇరికిచ్చుకొని తిరిగే లోకంల నాజరు మట్టి మని షిగా నిలబడ్డడు. రక్తం పంచుకొని పుట్టిన సెల్లెకు పెండ్లి కదిరింది. కట్నకానుకలకాడ పెండ్లి ఆగి పోయ్యే టట్టుందని దిగులుతో మూలన పడ్డ డు. మంగారంకోసం పాణాలు తెగ్గోసుకునే దేశం మ నది. తన నాటకాన్ని మెచ్చి బంగారు మెడల్‌ ఇచ్చ న్రు. దాన్ని ఎట్ల అమ్మిండో లాజిగ్గా జెప్పిండు నాజర్‌. నేను బంగారు మెడల్‌ను గుంటూరు మార్వాడి మరోకడితో బేరమాడు తుండంగా జూసి ఆ కొట్టులో ఉన్న మరోకనితో నా డబ్బు ఇవ్వండి అని అడిగిన. అతను డబ్బులివ్వ లేదను కోని మళ్లీ ఇరవై రూపాలిచ్చిండు. అసలు పాతిక మోసంతో ఇరవై మొత్తం నలభైఐదు త ెచ్చి మార అమ్మ కిచ్చిండు. కళాకారుడు ఎప్పుడో ఒకసారి దోంగలించబడతాడు. దొంగగా మారతడు. నిజ మే మరి. నింజంతో అన్న విషయాన్ని స్ఫూరణకు తెస్తాడు. మార్పు అవసరం. అలవాటు అనేది విశ దీకరిస్తడు అట్లనే ఓసారి పాటను వినిపిస్తున్న కచే రి చావడివద్ద ఓ బంగారు ఉంగరం దొరికింది. దాన్ని గురుదక్షిణగా సీతాపతికిచ్చిండు. ఇట్లా చెల్లె పెండ్లి, గురువుకి గురుదక్షిణ సమన్వయం జేసి చెప్తడు నాజరు.

-వేముల ఎల్లయ్య

స్కైబాబ

ఇంకావుంది…