‘జనంసాక్షి’ ప్రత్యేక కథనం
హైదరాబాద్‌, సెస్టెంబర్‌ 17 (జనంసాక్షి) :
తెలంగాణ విమోచన, విలీన దినోత్సవం జర పాలని డిమాండ్‌ చేస్తున్న రాజకీయ పక్షాలు అసలు నిజాన్ని శాశ్వతంగా సమాధి చేయాలని కుట్ర పన్నుతున్నాయి. ఆ కుట్రల ద్వారా చరిత్రను శాశ్వతంగా చెరిపేయాలని దుష్ట పన్నాగాలకు తెరతీశాయి. హైదారాబాద్‌ సంస్థానం, భారత స్వాతంత్య్రం, పాకిస్థాన్‌ ఏర్పాటుకు లంకెపెట్టి సుసంపన్నమైన హైదరాబాద్‌ చరిత్రను సమాధి రాళ్ల బీడు మాదిరిగా చూపే ప్రయత్నం చేస్తున్నాయి. హైదరాబాద్‌ ఘనకీర్తిని మరుగుపరిచి తద్వారా రాజకీయ లబ్ధిపొందాలని కుయుక్తులు పన్నుతున్నాయి. అసలు సెప్టెంబర్‌ 17న ఏం జరిగింది. ఆ రోజు హైదరాబాద్‌ సంస్థానం విలీనమైందా? విమోచన జరిగిందా? విద్రోహంతో హైదరాబాద్‌ సంస్థానాన్ని భారత్‌లో కలిపేసుకున్నారా? హైదరాబాద్‌పై దురాక్రమణ జరిగిందా? అనే విషయం ఎవరూ స్పష్టత ఇవ్వడం లేదు. పాఠకుల కోసం 1948 సెప్టెంబర్‌ 17న జరిగిందో చెప్పే ప్రయత్నం ‘జనంసాక్షి’ చేస్తోంది.
హైదరాబాద్‌ సంస్థానం భారతదేశానికి స్వాతంత్య్రానికి సిద్ధించకపూర్వమే ఎంతో అభివృద్ధి చెందిన ప్రాంతం. అపార ఖనిజ వనరులున్న రత్నగర్భ. శాశ్వతంగా సాగునీటి వనరులు ఏర్పాటు చేసుకున్న అన్నపూర్ణ. చెమటోడ్చి కష్టించే ప్రజలున్న ప్రాంతం. ఇక హైదరాబాద్‌ నగరం 1947కు ముందే అభివృద్ధి ఇతర ప్రాంతాలకు రోల్‌ మోడల్‌. విద్య, వైద్యం, ప్రజారవాణా, రైల్వే లైన్లు, రైళ్లు, పౌర విమానయానం, సొంత విద్యుత్‌ ప్రాజెక్టు, సువిశాలమైన రోడ్లు, అండర్‌ గ్రౌండ్‌ డ్రెయినేజీ, యువతకు ఉపాధి కోసం పరిశ్రమలున్న దేశం. కోటి, సుల్తాన్‌బజార్‌ అప్పట్లోనే ప్రపంచ శ్రేణి మార్కెట్లు. సబ్బుల తయారీ ఫ్యాక్టరీలు హైదరాబాద్‌లో మాత్రమే కనిపించేవి. మన పాలకులు ఇంగ్లండ్‌ నుంచి తెప్పించాలనుకొని విఫలమైన కోహినూర్‌ వజ్రం మన హైదరాబాద్‌ సంస్థానం సొంతం. నిజాం నవాబులు అంత విలువైన కోహినూర్‌ డైమండ్‌ను కేవలం పేపర్‌ వెయిట్‌గా మాత్రమే విన యోగించేవారు. మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్‌, బీడ్‌, నాందేడ్‌, పర్బనీ, ఉస్మానాబాద్‌, కర్ణాటకలోని బీదర్‌, గుల్బర్గా, రాయచూర్‌తో పాటు ప్రస్తుత తెలంగాణలోని పది జిల్లాలతో కూడిన నిజాం సంస్థానం అన్నింటా అభివృద్ధితో మిగతా రాజ్యాలకు ఆదర్శప్రాయమైనది. ఎంత ఘనమైన కీర్తి గాంచిన దక్కన్‌ ఎప్పుడూ ఎవరికీ తలవంచలేదు. ఢిల్లీ నుంచి అర్కట్‌ వరకు, కాబూల్‌ నుంచి రంగూన్‌ వరకు విస్తరించిన మొఘల్‌ సామ్రాజ్యం హైదరాబాద్‌ను దక్కించుకునేందుకు ఎన్నో ఏళ్లు కష్టపడాల్సి వచ్చింది. స్వేచ్ఛ, స్వాతంత్య్రాలకు, పరమత సహనానికి ప్రతీకైన నేలగా దక్కన్‌ ఉండేది. అవి అస్తమించని బ్రిటష్‌ సామ్రాజ్యం కూడా ఇక్కడ కాలు మోపడానికి కష్టపడాల్సి వచ్చింది. దేశానికి స్వాతంత్య్రం కోసం సాగిన పోరాటం 1947లో ఫలించగా, అప్పటికీ హైదరాబాద్‌ స్వతంత్ర దేశంగానే ఉండింది. అదే సమయంలో ఏర్పడిన పాకిస్తాన్‌లో హైదరాబాద్‌ సంస్థానం ఎక్కడ విలీనమవుతుందోననే సందేహం భారత పాలకులకుండేది. దానినే సాకుగా చూపి వారు హైదరాబాద్‌ను ఎలాగైన కలిపేసుకోవాలని ప్రయత్నాలు ముమ్మరం చేశారు. వారి కుయుక్తులను అప్పటి హైదరాబాద్‌ పాలకుడు మీర్‌ ఉస్మాన్‌ అలీ ఖాన్‌ సమర్థంగానే ఎదుర్కొన్నారు. విషయాన్ని ఐక్య రాజ్యసమితి వరకు తీసుకెళ్లారు. ఐక్యరాజ్య సమితి జోక్యం మేరకు మీర్‌ ఉస్మాన్‌ అలీఖాన్‌తో ఒకవైపు చర్చలు జరుపుతూనే హైదరాబాద్‌పై దురాక్రమణకు వ్యూహ రచన చేశారు. ఇందుకు హైదరాబాద్‌ సంస్థానంలో దేశ్‌ముఖ్‌ల కన్నుసన్నల్లోని ప్రయివేటు సైన్యం రజాకార్ల దుశ్చర్యలను సాకుగా చూపారు. ఆపరేషన్‌ పోలో పేరుతో అప్పటి కేంద్ర హోం మంత్రి సర్దార్‌ వల్లభాయ్‌ పటేల్‌ నేతృత్వంలోని సైన్యం హైదరాబాద్‌పైకి దండెత్తింది. అదివరకే చేసుకున్న యథాతద ఒప్పందాన్ని తుంగలో తొక్కింది. 1948 సెప్టెంబర్‌ 13న హైదరాబాద్‌ సంస్థానంలోకి భారత సేనలు ప్రవేశించాయి. సైన్యం దేశ్‌ముఖ్‌లు, రజాకార్ల నుంచి విముక్తి కోసం పోరాడుతున్న వారితో సహా సామాన్య ప్రజలను, ముస్లింలను ఊచకోత కోసింది. హైదరాబాద్‌ సంస్థానం వ్యాప్తంగా 40 వేల మంది ముస్లింలను దారుణంగా హతమార్చినట్టుగా అంచనా, ఇంకా వేలాది మంది ఆచూకీ కూడా దొరకలేదు. వేలాది మంది అతివలను అమానుషంగా చెరిచి కొందరిని హత్య చేశారు కూడా. మొత్తంగా ఆపరేషన్‌ పోలో 45 వేల మందిని పొట్టనబెట్టుకున్నట్టు అంచనా. అప్పుడు గళ్లంతవారిలో పెక్కు మంది తిరిగి రాలేదు. తెలంగాణ ప్రజలు రైతాంగ సాయుధ పోరాటం చేసి స్వాధీనం చేసుకొని 2000 గ్రామాలను, సుమారు పది లక్షల ఎకరాల భూములను పటేల్‌ సైన్యం చేజిక్కించుకొని మళ్లీ దేశ్‌ముఖ్‌లకు, దొరలకు దారాదత్తం చేసింది. అయితే ఈ ఊచకోతలు మొదలు కావొద్దని మీర్‌ ఉస్మాన్‌ అలీఖాన్‌ భారత ప్రభుత్వానికి లొంగిపోయేందుకు అంగీకరించాడు. ప్రజల రక్తం చుక్కా కూడా చిందడానికి వీల్లేదని పటేల్‌కు స్పష్టం చేశాడు. కానీ అప్పటికే భారత సైన్యం హైదరాబాద్‌ సంస్థానంలో నెత్తుటి ఏరులు పారించింది. ఎందరో అబలల మానాన్ని హరించింది. ప్రజలు దక్కించుకున్న భూములను దొరల పాలు చేసింది. మరోవైపు అప్పటి భారత ప్రధాని జవహర్‌లాల్‌నెహ్రూ మీర్‌ ఉస్మాన్‌ అలీఖాన్‌ను హైదరాబాద్‌ రాష్ట్ర రాజ్‌ ప్రముఖ్‌గా నియమించారు. ఆయన మూడేళ్ల పాటు పదవిలో కొనసాగారు. పటేల్‌ సైన్యం హైదరాబాద్‌ సంస్థానంలో ప్రవేశించడానికి పూర్వమే తెలంగాణ రైతాంగ సాయుధ పోరాటం దేశ్‌ముఖ్‌లు, రజాకార్లపై ప్రజాయుద్ధం ప్రకటించి దాదాపు విజయం సాధించింది. కానీ ఆ గెలుపును ఆపరేషన్‌ పోలో పేరుతో భారత ప్రభుత్వం నిలువనీయకుండా చేసింది. రజాకార్లు పోయిన దేశ్‌ముఖ్‌లు, దొరల అరాచకాలు కొనసాగాయి. వాటికి వ్యతిరేకంగా తెలంగాణ ప్రాంతంలో రైతాంగ పోరాటమూ కొనసాగింది. భారత ప్రభుత్వం ఆరోపించినట్టుగా సాయుధ రైతాంగ పోరాటం నిజాంకు వ్యతిరేకమే అయితే 1948 సెప్టెంబర్‌ 17నే ఆగిపోవాలి. కానీ పోరాటం 1951 వరకూ కొనసాగింది. అంటే సంపన్నమైన హైదరాబాద్‌పై కన్నేసిన భారత ప్రభుత్వం దానిని స్వతంత్ర దేశంగా ఉండేందుకు అంగీకరించకుండా దురాక్రమణ చేసింది. సెప్టెంబర్‌ 13న ప్రారంభమైన ఆపరేషన్‌ పోలో నాలుగు రోజుల్లో వేలాది మందిని వధించాక 17న ముగిసింది. అదే రోజు హైదరాబాద్‌ సంస్థానం ఇండియన్‌ యూనియన్‌లో విలీనమైంది. భారత ప్రభుత్వం పథకం ప్రకారం దండెత్తి వచ్చి హైదరాబాద్‌ సంస్థానాన్ని దురాక్రమించింది. దీనిపై మీర్‌ ఉస్మాన్‌ అలీ ఖాన్‌ ఐక్యరాజ్య సమితిని ఆశ్రయించి తమది స్వతంత్ర దేశంగా ప్రకటించాలని విజ్ఞప్తి చేశాడు. ఆ పిటిషన్‌ యూఎన్‌లో పెండింగ్‌లో ఉండటాన్ని సాకుగా చూపే 1969లో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటును ఇందిరాగాంధీ నిరాకరించింది. భారత దేశానికి ఇంగ్లిష్‌ పాలననుంచి స్వాతంత్య్రం సిద్ధించినట్లుగా హైదరాబాద్‌ ప్రజలు పరాయి పాలనలో లేరు. ప్రజాసంక్షేమమే ధ్యేయంగా పరిపాలన సాగించే ప్రపంచంలోనే అత్యంత ధనికుడైన రాజు ఏలుబడిలో ఉన్నారు.
ఇప్పుడు కొన్ని రాజకీయ పార్టీలు కోరుతున్నట్లుగా హైదరాబాద్‌ సంస్థానం ఇండియన్‌ యూనియన్‌లో విలీనమవడం పూర్తి కుట్రపూరితంగా జరిగిందే తప్ప ప్రజలు పూర్తిగా కోరుకున్నది కాదు. ప్రజలు తిరగబడింది కూడా దుష్ట రజాకార్లు, దేశ్‌ముఖ్‌లకు వ్యతిరేకంగానే తప్ప నిజాంకు వ్యతిరేకంగా కాదు. అలాగే రజాకార్లు నిజాం సైన్యమని చేస్తున్న ప్రచారం కూడా నూటికి నూరుపాళ్లు అబద్ధం. దేశ్‌ముఖ్‌లు, దొరలు తాము అక్రమంగా స్వాధీనం చేసుకున్న భూములు, ఆస్తుల పరిరక్షణ కోసం ఏర్పాటు చేసుకున్న ప్రైవేటు సైన్యమే రజాకార్లు. దానిని నిజాం సైన్యంగా చెప్పి అతిని అపఖ్యాతి పాలు చేయడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న పార్టీలే ఇప్పుడు విలీన, విమోచన దినోత్సవాలు నిర్వహించాలని కోరుతున్నాయి. హైదరాబాద్‌ స్వతంత్ర దేశంగా ఉన్నకాలంలో దక్కన్‌ ప్రాంత మహత్తర అభివృద్ధి కోసం అమెరికా ఇంజినీర్ల భాగస్వామ్యంతో బృహత్తర ప్రణాళికలు రూపొందించిన నిజాం ఏలుబడిని తప్పుగా చిత్రీకరించారు.